An scéala is déanaí

Ag Cruinniú Mullaigh Gnóthaí Poiblí na bliana seo sa Bhruiséil, breathnófar sa cheardlann ‘Saoránaigh a chumhachtú: Rannpháirtíocht a fheabhsú ar mhaithe le todhchaí athléimneach san Aontas Eorpach’, breathnófar ar na bealaí ar féidir le saoránaigh ról níos láidre a bheith acu i dtaca le cinntí an Aontais a mhúnlú, an Tionscnamh Eorpach ó na Saoránaigh ina measc. I measc na gcainteoirí beidh David Knight, Cúntóir Beartais ar fhoireann an Choimisinéara Maroš Šefčovič agus Elisa Lironi, Leas-Stiúrthóir Feidhmiúcháin ECAS.

Déardaoin, 06 Samhain 2025, 12:00 (Am Lár na hEorpa)

Tionólfaidh Parlaimint na hEorpa éisteacht phoiblí an 2 Nollaig maidir leis an 12ú tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh ar éirigh leis, is é sin ‘Mo ghuth, mo rogha: Ar mhaithe le ginmhilleadh sábháilte inrochtana’. Cuirfidh na heagraithe cuspóirí an tionscnaimh i láthair agus déanfaidh siad plé le Feisirí de Pharlaimint na hEorpa. Glacfaidh ionadaithe ón gCoimisiún Eorpach páirt freisin.

Déanfar an cruinniú a shruthú ar an ngréasán agus a thaifeadadh. 

I gcomhréir le hAirteagal 15 den Rialachán maidir leis an Tionscnamh Eorpach ó na Saoránaigh, tugadh an deis d’eagraithe an 12ú tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh ar éirigh leis, dar teideal ‘Mo ghuth, Mo rogha: Ar mhaithe le Ginmhilleadh Sábháilte agus Inrochtana’, cuspóirí a dtionscnaimh a mhíniú go mion. Chuir an Coimisinéir um Chomhionannas, Hadja Lahbib, agus oifigigh an Choimisiúin Eorpaigh fáilte rompu an 1 Deireadh Fómhair 2025.

An 29 Meán Fómhair, bhí ar an gCoimisiún diúltú do chlárú an tionscnaimh dar teideal ‘Roghnú eiticiúil ionadaithe Eorpacha’. Níor chomhlíon an tionscnamh na coinníollacha foirmiúla a bunaíodh sa Rialachán maidir leis an Tionscnamh Eorpach ó na Saoránaigh.

Is é sin an dara diúltú ó tháinig an Rialachán nua maidir leis an Tionscnamh Eorpach ó na Saoránaigh i bhfeidhm i mí Eanáir 2020.

D’fhoilsigh an Coimisiún Eorpach inniu a fhreagairt ar an tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh ‘Beartas comhtháthaithe maidir le comhionannas na réigiún agus inbhuanaitheacht na gcultúr réigiúnach’, arb é an t-aonú tionscnamh déag ar éirigh leis agus ar thacaigh breis agus 1 mhilliún saoránach ar fud an Aontais leis. Bhailigh an tionscnamh os cionn 1.2 milliún síniú bailí agus baineadh amach na tairseacha ba ghá i 8 gcinn de Bhallstáit.

Léigh an teachtaireacht ón gCoimisiún.

An 1 Meán Fómhair 2025, cuireadh an tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh ‘Mo ghuth, mo rogha: Ar mhaithe le ginmhilleadh sábháilte inrochtana’ faoi bhráid an Choimisiúin Eorpaigh. Is é an 12ú tionscnamh rathúil é a bheidh faoi scrúdú ag an gCoimisiún. Tá 1,124,513 ráiteas tacaíochta bhailí ó shaoránaigh an Aontais faighte ag an tionscnamh, líon a sháraíonn an t-íosmhéid is gá, is é sin aon mhilliún ráiteas tacaíochta bailí, agus a bhain na tairseacha amach i 19 mBallstát.

Iarrann eagraithe an tionscnaimh ar an gCoimisiún togra a chur isteach le haghaidh tacaíocht airgeadais do na Ballstáit a d’fhágfadh go mbeidís in ann foirceannadh sábháilte toircheas a chur ar fáil d’aon duine san Eoraip nach bhfuil rochtain aici ar ghinmhilleadh sábháilte dleathach.

Tá go dtí an 2 Márta 2026 ag an gCoimisiún chun a fhreagra oifigiúil a thíolacadh lena dtabharfar cur síos ar na bearta atá beartaithe aige a dhéanamh, más ann dóibh. Buailfidh an Coimisiún leis na heagraithe chun an tionscnamh a phlé go mion sna seachtainí amach romhainn. Eagróidh Parlaimint na hEorpa éisteacht phoiblí ina dhiaidh sin.

I bhfreagra an Choimisiúin ar an tionscnamh ‘Eoraip Saor ó Fhionnadh’, rud a cuireadh i láthair i mí na Nollag 2023, chuir sé de chúram ar an Údarás Eorpach um Shábháilteacht Bia (EFSA) tuairim eolaíoch a thabhairt maidir le leas na n-ainmhithe a shaothraítear chun fionnadh a tháirgeadh. Foilsíodh tuairim EFSA an 30 Iúil 2025. Chun cur leis an ionchur eolaíoch sin a thuilleadh, agus le measúnú ar na tionchair eacnamaíocha agus shóisialta, cuirfidh an Coimisiún an ghníomhaíocht leanúnach is iomchuí in iúl maidir leis an tionscnamh faoi mhí an Mhárta 2026. 

An 16 Iúil chláraigh an Coimisiún tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh dar teideal ‘Sábháil do dheis, Sábháil d’eitilt!’.

Iarrtar ann na hathruithe a chur ar ceal a bhaineann an bonn de chearta paisinéirí, agus na ‘tairseacha incháilitheachta cúitimh atá ann faoi láthair’ d’aerphaisinéirí a chaomhnú.

Tá sé mhí ag eagraithe an tionscnaimh chun bailiúchán na sínithe a oscailt.

An 8 Iúil chláraigh an Coimisiún tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh dar teideal ‘Is Ceart Daonna do Chách é an Cheart chun Bia! Córais bhia atá sláintiúil, cóir agus inbhuanaithe a ráthú’.

Leis an tionscnamh, iarrtar ar an gCoimisiún reachtaíocht a mholadh nó a leasú i réimsí éagsúla, d’fhonn ‘an ceart chun bia a fhíorú’ agus é a chomhtháthú i gcreat dlíthiúil an Aontais a bhfuil tionchar aige ar an gceart chun bia.

Tá sé mhí ag eagraithe an tionscnaimh chun bailiúchán na sínithe a oscailt.  

Ón 1 Iúil 2025 ar aghaidh, íslíodh an aois dhlíthiúil chun tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh a shíniú san Fhionlainn go dtí 16 bliana d’aois.  Is féidir anois tionscnamh a shíniú faoi bhun 18 mbliana d’aois i 7 mBallstát. Féach na ceanglais sonraí le haghaidh gach tíre.