An scéala is déanaí

An 11 Meán Fómhair chinn an Coimisiún Eorpach dhá thionscnamh Eorpacha ó na saoránaigh a chlárú.

Áirítear an méid seo a leanas i measc aidhmeanna an tionscnaimh dar teideal ‘TES le haghaidh Eoraip atá cliste agus athléimneach ó thaobh uisce de: plean gníomhaíochta le haghaidh uisce; athléimneacht uisce a ardú chuig an leibhéal tosaíochta céanna leis an dícharbónú; aistriú i dtreo tionscal agus talmhaíocht atá tíosach ar uisce; na scileanna cearta a chinntiú do gheilleagar atá cliste ó thaobh uisce de agus an ceart chun uisce glan agus sábháilte agus chun sláintíochta a chinntiú.

Iarrann eagraithe an tionscnaimh dar teideal ‘PsychedeliCare’ ar an gCoimisiún tacú le comhdhearcadh saineolaithe maidir le caighdeáin chúraim shícideileacha agus leathadh amach teiripí sícideileacha. Tathantaíonn an tionscnamh ar an gCoimisiún freisin borradh a chur faoin taighde ar fheidhmeanna teiripeacha drugaí sícideileacha agus ar fhorbairt líonraí taighde.

Is iad na tionscnaimh sin an deichiú agus an t-aonú tionscnamh déag a cláraíodh in 2024. Tá sé mhí ag na heagraithe anois chun bailiúchán na sínithe a oscailt. 

An 24 Iúil chinn an Coimisiún Eorpach dhá thionscnamh Eorpacha ó na saoránaigh a chlárú.

Iarrtar leis an tionscnaimh ‘Stop Cruelty Stop Slaughter’ [Cuirtear deireadh le drochíde, Cuirtear deireadh le marú] dreasachtaí a thabhairt isteach chun próitéiní plandaí a tháirgeadh, bainne plandabhunaithe agus ionadaigh uibheacha, chomh maith le feoil shaothraithe ina measc. Iarrann na heagraithe freisin go laghdófaí líon na n-ainmhithe feirme agus go ndúnfaí gach feirm ainmhithe de réir a chéile.

Leis an tionscnamh ‘Stop Fake Food: Origin on Label’ [Cuirtear deireadh le bia bréige: Cuirtear an tionscnamh ar an lipéad] iarrtar bearta lena gcinnteofar go mbeidh rochtain ag tomhaltóirí Eorpacha ar eolas trédhearcach faoin mbia a cheannaíonn siad, chomh maith le lipéadú soiléir agus sainráite maidir le tionscnamh gach táirge agus go gcloífear le caighdeáin chomhshaoil, sláinte agus saothair sa mhargadh inmheánach.

Is iad na tionscnaimh sin an t-ochtú agus an naoú tionscnamh a cláraíodh in 2024. Tá sé mhí ag na heagraithe anois chun bailiúchán na sínithe a oscailt. 

Le tús théarma parlaiminteach Eorpach 2024-2029 an 16 Iúil 2024, tháinig Iarscríbhinn I athbhreithnithe a ghabhann leis an Rialachán maidir leis an Tionscnamh Eorpach ó na Saoránaigh i bhfeidhm. Leagtar amach ann líon íosta nua sínitheoirí in aghaidh an Bhallstáit (‘tairsí’). Tá na tairseacha sin nasctha le líon na bhFeisirí de Pharlaimint na hEorpa (FPEnna). Toisc gur tháinig méadú ar líon na bhFeisirí ó 705 go 720 sa téarma nua, tháinig méadú ar na tairseacha freisin. Chun go ndéanfaidh an Coimisiún Eorpach scrúdú ar TES, ní mór dó milliún síniú bailí ar a laghad a bhailiú agus an líon íosta sínithe bailí sin a fháil i seacht mBallstát ar a laghad. 

Tá feidhm ag na líon íosta nua sin maidir le tionscnaimh Eorpacha ó na saoránaigh a chláróidh an Coimisiún an 16 Iúil 2024 nó ina dhiaidh sin. Níl feidhm ag an líon íosta nua maidir le tionscnaimh Eorpacha ó na saoránaigh a cláraíodh roimh an 16 Iúil 2024. Tá feidhm fós ag na tairseacha a bhí ann roimhe i dtaca leis na tionscnaimh sin.

An 19 Meitheamh chinn an Coimisiún Eorpach dhá thionscnamh Eorpacha ó na saoránaigh a chlárú.

Leis an tionscnamh ‘Air-Quotas’, iarrtar go mbunófaí sásra cuóta carbóin na saoránach i ngach tír, rud a spreagfadh gnólachtaí chun dícharbónú a dhéanamh trí éileamh na dtomhaltóirí. Measann na heagraithe gur cheart gach ceannachán earraí agus seirbhísí a chumhdach leis an sásra nua sin, ag tosú le hearnáil an aeriompair. 

Iarrtar leis an tionscnamh ‘Stop Destroying Videogames’ [Cuirtear deireadh le físchluichí a scriosadh] go dtabharfaí isteach ceanglas d’fhoilsitheoirí físchluichí san Aontas na cluichí sin a fhágáil i staid fheidhmiúil (so-imeartha), ionas go gcuirfear cosc ar fhíschluichí a dhíchumasú go cianda.

Is iad na tionscnaimh sin an séú agus an seachtú tionscnamh a cláraíodh in 2024. Tá sé mhí ag na heagraithe anois chun bailiúchán na sínithe a oscailt. 

An 13 Bealtaine chláraigh an Coimisiún Eorpach tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh (TES) dar teideal ‘An Pláinéad a shábháil trí chánachas a aistriú ó shaothar go hastaíochtaí gás ceaptha teasa’. Leis an tionscnamh sin, iarrtar ar an gCoimisiún an Pacáiste ‘Oiriúnach do 55’ agus córas praghsála carbóin an Aontais a neartú agus cuid shuntasach d’ioncam praghsála carbóin a athdháileadh ar theaghlaigh ar ioncam íseal, Ciste Aeráide Sóisialta an Aontais a neartú agus bunú ‘Club Aeráide’ a chur chun cinn do thíortha ar mian leo praghsáil carbóin níos láidre a ghlacadh.

Is é seo an cúigiú tionscnamh a cláraíodh in 2024. Tá sé mhí ag na heagraithe chun bailiúchán na sínithe a oscailt. 

An 10 Aibreán chláraigh an Coimisiún tionscnamh Eorpach ó na saoránaigh dar teideal ‘Mo ghuth, mo rogha: Ar mhaithe le ginmhilleadh sábháilte inrochtana’. Iarrtar leis an tionscnamh ar an gCoimisiún togra a chur faoi bhráid na mBallstát le haghaidh tacaíocht airgeadais chun foirceannadh sábháilte toircheas a chur ar fáil d’aon duine san Eoraip nach bhfuil rochtain aici ar ghinmhilleadh sábháilte dleathach.

Is é seo an ceathrú tionscnamh a cláraíodh in 2024. Tá sé mhí ag na heagraithe chun bailiúchán na sínithe a oscailt. 

An 21 Márta 2024, tugadh aitheantas do bhuaiteoirí chomórtas ‘ImagineEU’ do dhaltaí meánscoile ag searmanas bronnta i gceanncheathrú an Choimisiúin Eorpaigh sa Bhruiséil. Glacann na trí fhoireann bhuaiteacha ón bhFrainc, ón Iodáil agus ón Rómáin páirt i gcuairt staidéir trí lá ar na hinstitiúidí Eorpacha. Cuireann comórtas físeán ImagineEU le coincheap an Tionscnaimh Eorpaigh ó na Saoránaigh agus is é is aidhm dó saoránaigh óga a chumhachtú chun ról gníomhach a ghlacadh maidir le tionchar a imirt ar bheartais an Aontais. Leis an gcomórtas, iarradh ar mhic léinn idir 16–18 mbliana d’aois ó gach cearn den Aontas físeáin ghearra a chruthú agus a chomhroinnt ina gcuirfear i láthair a smaointe maidir le hathruithe ar an leibhéal Eorpach a d’fhéadfadh feabhas a chur ar cháilíocht saoil ina bpobail. Féach ar na físeáin bhuaiteacha.

An 21 Feabhra agus an 12 Márta, d’fhoilsigh an Coimisiún Eorpach glao ar fhianaise agus comhairliúchán poiblí. Tá sé d’aidhm acu tuairimí agus saineolas a fháil maidir le hiarmhairtí comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíocha a bhainfeadh le toirmeasc féideartha ar dhíolacháin eití scaoilte siorcanna san Aontas agus ar a dtrádáil idirnáisiúnta, sin agus aiseolas a bhailiú maidir le roghanna beartais féideartha chun cosaint níos fearr a thabhairt do shiorcanna agus éiceachórais mhuirí bhainteacha. 

Is é an aidhm atá ann an bealach is eolaí, is rannpháirtí agus is trédhearcaí a chinntiú maidir le cinneadh a dhéanamh faoin obair leantach a dhéanfar i dtaca leis an tionscnaimh Eorpach ó na saoránaigh ó 2023 dar teideal ‘Cuirtear deireadh leis an eite-theascadh eití – Cuirtear deireadh leis an trádáil’. 

An 22 Feabhra 2024, thug an Chúirt Bhreithiúnais a breithiúnas uaithi i gcás C-54/22 P, an Rómáin v an Coimisiún. Seastar leis an gcinneadh ón gCoimisiún in 2019 an Tionscnamh Eorpach ó na Saoránaigh (TES) ‘Beartas comhtháthaithe maidir le comhionannas na réigiún agus inbhuanaitheacht na gcultúr réigiúnach’ a chlárú go páirteach, tar éis achomharc na Rómáine a dhíbhe.    

Le comórtas físeán ImagineEU a seoladh i mí Dheireadh Fómhair 2023, iarradh ar Eorpaigh óga machnamh a dhéanamh ar smaointe nithiúla a d’fhéadfadh dul chun tairbhe do na saoránaigh ar fud an Aontais – cosúil leis an Tionscnamh Eorpach ó na Saoránaigh.    

 Roghnaigh an giúiré na trí fhíseán is fearr a chuir foirne scoile ón bhFrainc, ón Iodáil agus ón Rómáin isteach. Turas staidéir chun na Bruiséile i mí an Mhárta a bhronntar ar na foirne.