Kompetencje UE
Kompetencje Unii określono w unijnych traktatach (art. 2-6 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – TFUE).
Kompetencje wyłączne | Kompetencje dzielone | Kompetencje w zakresie podejmowania działań wspierających, koordynujących bądź uzupełniających działania państw członkowskich | Kompetencje w zakresie zapewniania uregulowań, zgodnie z którymi państwa członkowskie muszą prowadzić skoordynowaną politykę | |||
|
|
Prawnie wiążące akty prawne UE w tych obszarach nie oznaczają harmonizacji krajowych przepisów ustawowych lub wykonawczych |
Zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej UE posiada również kompetencje do kształtowania i wdrażania wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym do stopniowego określania wspólnej polityki obronnej.
Uwaga: W większości obszarów polityki leżących w zakresie kompetencji UE Komisja posiada uprawnienia do przedłożenia projektu aktu prawnego. Jednak w niektórych z nich – np. w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Komisja nie posiada takich uprawnień.
Kompetencje UE są podzielone na trzy kategorie:
- kompetencje wyłączne (art. 3 TFUE) (tylko UE ma prawo do działania)
- kompetencje dzielone między UE a państwa członkowskie (art. 4 TFUE) (państwa członkowskie mogą podjąć działania, wyłącznie jeśli UE postanowi ich nie podejmować)
- kompetencje w zakresie podejmowania działań wspierających, koordynujących bądź uzupełniających działania państw członkowskich (art. 6 TFUE) – w tych obszarach UE nie może przyjmować wiążących prawnie aktów, które wymagają od państw członkowskich harmonizacji krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych.
„Kompetencje dzielone” oznaczają, że w danym obszarze wiążące prawnie akty mogą przyjmować zarówno UE, jak i państwa członkowskie.
Jednak państwa członkowskie mogą to zrobić jedynie wówczas, gdy UE nie skorzysta z prawa do realizowania swojej kompetencji lub wyraźnie zaprzestanie z niego korzystać.
NIE − wiążące prawnie akty Unii dotyczące tych obszarów nie mogą pociągać za sobą harmonizacji krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych.
Uprawnienia Komisji Europejskiej do przedkładania wniosków w sprawie nowych aktów prawnych Unii
Akty prawne UE to akty ustawodawcze i nieustawodawcze przyjmowane przez instytucje UE.
Instytucje UE mogą przyjmować pięć rodzajów aktów.
Akty wiążące prawnie
- rozporządzenia
- dyrektywy
- decyzje
Akty niewiążące prawnie
- zalecenia
- opinie
Szczegółowe informacje − zob. art. 288 TFUE.
W procesie legislacyjnym UE Komisja przedstawia wniosek w sprawie nowego aktu prawnego Unii. Następnie musi on zostać zatwierdzony przez ustawodawcę. W większości przypadków rolę tę pełnią wspólnie Parlament Europejski i Rada, a czasami tylko jedna z tych instytucji.
Za pośrednictwem inicjatywy obywatele wzywają Komisję do zaproponowania nowego aktu prawnego. Aby przedłożony przez Komisję wniosek doprowadził do wprowadzenia nowych przepisów, musi on zostać zatwierdzony przez ustawodawcę.
Więcej informacji o procesach decyzyjnych UE można znaleźć na stronie „Zasady podejmowania decyzji w UE”.
NIE – na przykład UE posiada kompetencje w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, lecz Komisja nie ma uprawnień do zaproponowania nowego aktu prawnego w tej dziedzinie.
- Zawsze gdy akt prawny UE jest zatwierdzany zgodnie ze zwykłą lub specjalną procedurą ustawodawczą, o ile traktaty nie stanowią inaczej
ORAZ
- zawsze gdy traktaty wyraźnie stwierdzają, że Komisja odpowiada za wystąpienie z wnioskiem dotyczącym nowego aktu prawnego.
Jest to standardowa procedura decyzyjna dotycząca większości obszarów działalności UE.
Nazywana jest również procedurą współdecyzji, ponieważ zgodnie z nią Parlament Europejski i Rada wspólnie przyjmują rozporządzenia, dyrektywy i decyzje (art. 294 TFUE). Żadna z tych instytucji (Parlament Europejski ani Rada) nie może samodzielnie przyjąć aktu prawnego.
Komisja odpowiada za przedłożenie wniosku dotyczącego aktu prawnego Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
W przypadkach szczególnych wyraźnie wspomnianych w traktatach, kiedy rozporządzenie, dyrektywa lub decyzja przyjmowane są przez Parlament Europejski przy udziale Rady lub przez Radę przy udziale Parlamentu Europejskiego (art. 289 ust. 2 TFUE) stosowane są szczególne procedury ustawodawcze.
Specjalne procedury ustawodawcze różnią się w zależności od tematu.
Komisja odpowiada za przedłożenie wniosku dotyczącego aktu prawnego ustawodawcy (Parlamentowi Europejskiemu/Radzie), o ile traktaty nie stanowią inaczej.
TAK – procedura przyjęcia określana jest dla każdego przypadku indywidualnie w oparciu o traktaty.
Akty te przyjmowane są na podstawie wniosku Komisji wyłącznie, jeżeli jest to zgodne z traktatami.
Powyższy tekst jest przeznaczony dla ewentualnych organizatorów inicjatyw obywatelskich. Nie wiąże on prawnie Komisji Europejskiej. Nie przedstawia tematu w sposób wyczerpujący i nie jest oficjalną interpretacją zapisów traktatów.
