Il-kompetenzi tal-UE
Il-kompetenzi tal-Unjoni huma ddefiniti fit-Trattati tal-UE (l-Artikoli 2-6 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea -TFUE).
Kompetenza esklużiva | Kompetenza maqsuma | Kompetenza biex tappoġġa, tikkoordina jew tissupplimenta azzjonijiet tal-istati membri | Kompetenza li tipprovdi ftehimiet li fi ħdanhom l-istati membri tal-UE għandhom jikkoordinaw il-politika | |||
|
|
Atti tal-UE li jorbtu legalment f'dawn l-oqsma ma jistgħux jimplikaw l-armonizzazzjoni tal-liġijiet jew ir-regolamenti nazzjonali. |
It-Trattat tal-Unjoni Ewropea jagħti wkoll lill-UE l-kompetenza biex tiddefinixxi u timplimenta l-politika barranija u ta' sigurtà komuni, inkluż l-ippjanar progressiv ta' politika komuni tad-difiża.
NB: Fil-biċċa l-kbira tal-oqsma politiki fejn l-UE tista' taġixxi, il-Kummissjoni għandha s-setgħa li tissottometti proposta għal att legali. Madanakollu, f'xi wħud minnhom - bħal fil-każ tal-politika barranija u ta' sigurtà - il-Kummissjoni m'għandhiex din is-setgħa.
Il-kompetenzi tal-UE huma maqsumin fi tliet kategoriji:
- l-UE għandha kompetenza esklużiva (l-Artikolu 3 TFUE) (l-UE biss tista' taġixxi)
- il-kompetenzi huma maqsumin bejn l-UE u l-istati membri (l-Artikolu 4 TFUE) (L-istati membri jistgħu jaġixxu biss jekk l-UE tagħżel li ma tiħux azzjoni)
- l-UE għandha kompetenzi biex tappoġġa, tikkoordina jew tissuplimenta l-azzjonijiet tal-istati membri (l-Artikolu 6 TFUE) – f'dawn l-oqsma l-UE ma tistax tadotta atti li jorbtu legalment li jeħtieġu lill-istati membri jarmonizzaw il-liġijiet u r-regolamenti tagħhom.
"Kompetenza maqsuma" tfisser li kemm l-UE kif ukoll l-istati membri tagħha jistgħu jadottaw atti li jorbtu legalment fl-oqsma kkonċernati.
Madanakollu, l-istati membri jistgħu jagħmlu dan biss fejn l-UE ma teżerċitax il-kompetenza tagħha jew ma tagħmilx dan espliċitament.
LE - atti li jorbtu legalment tal-Unjoni relatati ma dawn l-oqsma m'għandhomx jitolbu armonizzazzjoni tal-liġijiet jew regolamenti nazzjonali.
Is-setgħat tal-Kummissjoni Ewropea biex tipproponi att legali tal-Unjoni
Atti legali tal-UE huma atti leġiżlattivi jew mhux leġiżlattivi adottati mill-istittuzzjonijiet tal-UE.
L-istituzzjonijiet tal-UE jistgħu jadottaw ħames tipi ta' atti.
Atti li jorbtu legalment
- regolamenti
- direttivi
- deċiżjonijiet
Atti li ma jorbtux legalment
- rakkomandazzjonijiet
- opinjonijiet
Għal iktar dettalji ara l-Artikolu 288 TFUE.
Fil-proċess leġiżlattiv tal-UE, il-Kummissjoni tagħmel proposta għal att legali tal-Unjoni. Biex issir liġi, il-proposta trid tiġi adottata mil-leġiżlatur. Fil-biċċa l-kbira tal-każijiet, il-leġiżlaturi hu l-Parlament Ewropew u l-Kunsill. F'xi każijiet, huwa wieħed minnhom biss.
Inizjattiva taċ-ċittadini tistieden lill-Kummissjoni tipproponi att legali. Jekk il-Kummissjoni tiddeċiedi li tressaq proposta, din trid tiġi adottata mil-leġiżlatur biex issir liġi.
Għal aktar informazzjoni dwar il-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet tal-UE, ara Kif isiru d-deċiżjonijiet tal-UE.
LE – pereżempju, l-UE għandha kompetenza għall-politika barranija u ta' sigurtà komuni iżda l-Kummissjoni m'għandhiex is-setgħa li tipproponi att legali f'dan il-qasam.
- Fil-każijiet kollha fejn jiġi adottat att legali tal-UE permezz ta' proċedura leġiżlattiva (ordinarja jew speċjali) sakemm it-Trattati ma jistabbilixxux mod ieħor.
U
- fil-każijiet kollha fejn it-Trattati espliċitament jiddikjaraw li l-Kummissjoni hija responsabbli għal proposta ta' att legali.
Din hija proċedura ta' teħid ta' deċiżjoni standard għall-maġġoranza tal-oqsma politiki tal-UE.
Hija magħrufa wkoll bħala kodeċiżjoni billi tinvolvi adozzjoni konġunta mill-Parlament Ewropew u mill-Kunsill ta' regolamenti, direttivi jew deċiżjonijiet (ara l-Artikolu 294 TFUE). Ebda minn dawn l-istituzzjonijiet (il-Parlament Ewropew jew il-Kunsill) ma tista' tadotta l-att waħedha.
Il-Kummissjoni għandha tippreżenta proposta ta' att leġiżlattiv lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill.
Proċeduri leġiżlattivi speċjali japplikaw f'każijiet speċifiċi espliċitament imsemmija fit-Trattati, fejn regolament, direttiva jew deċiżjoni hija adotta mill-Parlament Ewropew bil-parteċipazzjoni tal-Kunsill, jew mill-Kunsill bil-parteċipazzjoni tal-Parlament Ewropew (l-Artikolu 289(2) TFUE).
Il-proċeduri leġiżlattivi speċjali huma differenti skont il-kwistjoni.
Il-Kummissjoni għandha tippreżenta proposta ta' att leġiżlattiv lil-leġiżlatur (il-Parlament/il-Kunsill), minbarra fejn it-Trattati jistabbilixxu mod ieħor.
IVA – il-proċedura għall-adozzjoni tagħhom hija ddefinita skont il-każ fit-Trattati.
Dawn l-atti huma adottati fuq il-bażi ta' proposta tal-Kummissjoni biss meta dan hu stabbilit mit-Trattati.
It-test hawn fuq hu intiż bħala gwida għall-organizzaturi tal-inizjattivi taċ-ċittadini. Ma jorbotx legalment lill-Kummissjoni Ewropea. Ma jiddikjarax li hi informazzjoni eżawrjenti u ma jirrappreżentax interpretazzjoni uffiċjali tat-test tat-Trattati.
