Αρμοδιότητες της ΕΕ
Οι αρμοδιότητες της Ένωσης καθορίζονται στις Συνθήκες της ΕΕ (άρθρα 2-6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης – ΣΛΕΕ).
Αποκλειστική αρμοδιότητα | Συντρέχουσα αρμοδιότητα | Αρμοδιότητα για τη στήριξη, τον συντονισμό ή τη συμπλήρωση των δράσεων των κρατών μελών | Αρμοδιότητα για τη θέσπιση ρυθμίσεων βάσει των οποίων τα κράτη μέλη της ΕΕ οφείλουν να συντονίζουν τις πολιτικές τους | ||||
|
|
Οι νομικά δεσμευτικές πράξεις της Ένωσης στους τομείς αυτούς δεν μπορούν να προβλέπουν εναρμόνιση των νομοθετικών ή κανονιστικών διατάξεων των κρατών μελών. |
|
|
Η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει επίσης στην ΕΕ την αρμοδιότητα να καθορίζει και να θέτει σε εφαρμογή μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας, στην οποία περιλαμβάνεται και η σταδιακή διαμόρφωση μιας κοινής αμυντικής πολιτικής.
Σημείωση: Στους περισσότερους τομείς πολιτικής στους οποίους η ΕΕ μπορεί να αναλάβει δράση, η Επιτροπή νομιμοποιείται να υποβάλλει προτάσεις για τη θέσπιση νομικών πράξεων. Ωστόσο, σε ορισμένους από αυτούς - όπως η κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας - η Επιτροπή δεν έχει αυτή την αρμοδιότητα.
Οι αρμοδιότητες της ΕΕ διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:
- η ΕΕ έχει αποκλειστική αρμοδιότητα (άρθρο 3 της ΣΛΕΕ) (μπορεί να ενεργεί μόνο η ΕΕ)
- η Ένωση έχει συντρέχουσα αρμοδιότητα με τα κράτη μέλη (άρθρο 4 της ΣΛΕΕ) (Tα κράτη μέλη μπορούν να ενεργούν μόνο εφόσον η ΕΕ έχει επιλέξει να μην ενεργήσει)
- η ΕΕ έχει αρμοδιότητα να υποστηρίζει, να συντονίζει ή να συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών (άρθρο 6 της ΣΛΕΕ) – στους τομείς αυτούς η ΕΕ δεν μπορεί να εκδίδει νομικά δεσμευτικές πράξεις που απαιτούν από τα κράτη μέλη να εναρμονίσουν τις νομοθετικές και κανονιστικές τους διατάξεις.
"Συντρέχουσα αρμοδιότητα" σημαίνει ότι τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη της μπορούν να εκδίδουν νομικά δεσμευτικές πράξεις σε έναν συγκεκριμένο τομέα.
Ωστόσο, τα κράτη μέλη μπορούν να εκδίδουν τέτοιες πράξεις μόνον όταν η ΕΕ δεν έχει ασκήσει την αρμοδιότητά της ή έχει δηλώσει ρητά ότι έπαψε να την ασκεί.
ΟΧΙ. Οι νομικά δεσμευτικές πράξεις της Ένωσης που αφορούν τις περιπτώσεις αυτές δεν μπορούν να προβλέπουν εναρμόνιση των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των κρατών μελών.
Αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προτείνει νομικές πράξεις της Ένωσης
Οι νομικές πράξεις της Ένωσης είναι πράξεις νομοθετικού ή μη νομοθετικού χαρακτήρα που εκδίδονται από τα όργανα της ΕΕ.
Τα όργανα της ΕΕ μπορούν να εκδίδουν πέντε είδη πράξεων:
Νομικά δεσμευτικές πράξεις
- κανονισμούς
- οδηγίες
- αποφάσεις
Μη δεσμευτικές πράξεις
- συστάσεις
- γνώμες
Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. άρθρο 288 της ΣΛΕΕ.
Στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ, η Επιτροπή υποβάλλει σχετική πρόταση για νομική πράξη της Ένωσης. Για να γίνει νόμος, η πράξη αυτή πρέπει να εγκριθεί από τον νομοθέτη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, νομοθέτης είναι και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, νομοθέτης είναι μόνο το ένα από τα όργανα αυτά.
Με την "πρωτοβουλία πολιτών" η Επιτροπή καλείται να προτείνει μια νομική πράξη. Αν η Επιτροπή αποφασίσει να υποβάλει πρόταση, η πρόταση αυτή, για να γίνει νόμος, πρέπει να εγκριθεί από τον νομοθέτη.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, βλ. Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις στην ΕΕ.
ΟΧΙ. Για παράδειγμα, η Ένωση έχει την αρμοδιότητα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, όμως η Επιτροπή δεν νομιμοποιείται να προτείνει νομικές πράξεις στον συγκεκριμένο τομέα.
- Όταν μια νομική πράξη της ΕΕ εκδίδεται με νομοθετική διαδικασία (συνήθη ή ειδική), εκτός αν οι Συνθήκες προβλέπουν κάτι διαφορετικό.
ΚΑΙ
- όταν οι Συνθήκες αναφέρουν ρητά ότι η Επιτροπή είναι αρμόδια να προτείνει μια νομική πράξη.
Αυτή είναι η συνήθης διαδικασία λήψης αποφάσεων για τους περισσότερους τομείς πολιτικής της Ένωσης.
Είναι επίσης γνωστή ως "διαδικασία συναπόφασης" επειδή προβλέπει την από κοινού έκδοση, τόσο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και από το Συμβούλιο, κανονισμών, οδηγιών ή αποφάσεων (βλ. άρθρο 294 της ΣΛΕΕ). Κανένα όργανο (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή Συμβούλιο) δεν μπορεί να εκδώσει μια νομοθετική πράξη από μόνο του.
Η Επιτροπή είναι αρμόδια να υποβάλει πρόταση για νομοθετική πράξη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Ειδικές νομοθετικές διαδικασίες εφαρμόζονται σε ειδικές περιπτώσεις που αναφέρονται ρητά στις Συνθήκες, κατά τις οποίες ένας κανονισμός, μια οδηγία ή μια απόφαση εκδίδεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τη συμμετοχή του Συμβουλίου, ή από το Συμβούλιο με τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (άρθρο 289(2) της ΣΛΕΕ).
Οι ειδικές αυτές νομοθετικές διαδικασίες διαφέρουν ανάλογα με το εκάστοτε θέμα.
Η Επιτροπή είναι αρμόδια να υποβάλλει πρόταση νομοθετικής πράξης στον νομοθέτη (Κοινοβούλιο/Συμβούλιο), εκτός αν οι Συνθήκες προβλέπουν κάτι διαφορετικό.
ΝΑΙ. Η διαδικασία για την έγκρισή τους καθορίζεται κατά περίπτωση από τις Συνθήκες.
Οι πράξεις αυτές εγκρίνονται κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής, μόνον εφόσον αυτό προβλέπεται από τις Συνθήκες.
Το παραπάνω κείμενο θα χρησιμεύσει ως οδηγός για τους πιθανούς διοργανωτές πρωτοβουλιών πολιτών. Το κείμενο αυτό δεν είναι νομικά δεσμευτικό για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν είναι εξαντλητικό και δεν αποτελεί επίσημη ερμηνεία του κειμένου των Συνθηκών.
