Jak to działa?

Przed wystąpieniem z inicjatywą warto zastanowić się nad ważnymi kwestiami praktycznymi:

• Czy wezwanie prawodawców do  przyjęcia przepisów unijnych jest najlepszym sposobem na osiągnięcie założonych celów?
• Najpierw trzeba utworzyć grupę organizatorów, w której skład wejdzie co najmniej siedmiu obywateli Unii mieszkających w siedmiu różnych krajach UE. W tym celu trzeba znaleźć podobnie myślące osoby z różnych miejsc w Europie, które są gotowe podjąć wspólne działania.
• Jak będzie wyglądać organizacja kampanii informacyjnej zachęcającej do składania podpisów?

Szczegółowe porady dotyczące wszystkich tych kwestii można znaleźć na forum europejskiej inicjatywy obywatelskiej.

Przed rozpoczęciem zbierania podpisów należy zwrócić się do Komisji o zarejestrowanie inicjatywy.

W tym celu trzeba:

• założyć konto organizatora. Będzie ono potrzebne do zarządzania inicjatywą i utrzymywania kontaktów z Komisją na wszystkich etapach procedury.
• przedstawić opis inicjatywy w jednym z języków urzędowych UE (oraz informacje i dokumenty dotyczące grupy organizatorów, otrzymanego wsparcia itp.)

Komisja nie ma obowiązku zarejestrowania wszystkich inicjatyw. Rejestruje tylko inicjatywy, które spełniają określone kryteria.
Po otrzymaniu wniosku o rejestrację Komisja podda go ocenie i zdecyduje, czy dokona rejestracji.
Organizatorzy otrzymają odpowiedź w terminie dwóch miesięcy (w niektórych przypadkach czterech).
Jeśli Komisja zgodzi się na rejestrację inicjatywy, opublikuje ją tutaj.

Inicjatywę musi poprzeć co najmniej jeden milion osób, przy czym
w co najmniej siedmiu krajach UE musi zostać osiągnięta minimalna liczba podpisów.
Zwolennicy inicjatywy muszą wypełnić specjalny formularz – deklarację poparcia.

Organizatorzy mogą zbierać podpisy:

• na papierze (wstępnie wypełnione formularze do pobrania z konta organizatora) lub
• online (za pośrednictwem centralnego systemu zbierania deklaracji online).

Formularze są dostępne we wszystkich językach urzędowych UE.

Terminy

Kiedy organizatorzy są gotowi do rozpoczęcia kampanii, muszą wyznaczyć datę jej początku
(najpóźniej sześć miesięcy od daty zarejestrowania inicjatywy) i podać ją Komisji z 10-dniowym wyprzedzeniem.
Od tego momentu będą mieć 12 miesięcy na zebranie wymaganej liczby deklaracji poparcia.

Kto może złożyć podpis?

Aby podpisać się pod inicjatywą, należy być:

• obywatelem UE (obywatelem kraju UE)
• w wieku uprawniającym do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego lub, w niektórych krajach, w wieku co najmniej 16 lat

RADA – Lepiej, jeśli organizatorzy zbiorą więcej podpisów, niż jest to wymagane. Może się zdarzyć, że organy w poszczególnych krajach nie będą mogły zatwierdzić wszystkich otrzymanych deklaracji poparcia. Przez cały okres zbierania podpisów organizatorzy muszą zachować zgodność z przepisami o ochronie danych.

Więcej o zbieraniu podpisów

Jeżeli uda się zebrać wystarczającą liczbę podpisów w ciągu 12 miesięcy, organizatorzy muszą je pogrupować według obywatelstwa i przesłać do weryfikacji do właściwych organów w każdym kraju UE.

Mają na to trzy miesiące.

Następnie organy mają kolejne trzy miesiące na sprawdzenie, które deklaracje poparcia są ważne (wydadzą do tego celu poświadczenie).

RADA – Organizatorzy, którzy używają centralnego systemu zbierania deklaracji online udostępnionego przez Komisję, mogą również skorzystać z oferowanej przez Komisję bezpiecznej usługi wymiany plików, która umożliwia przekazanie deklaracji (zebranych na papierze i online) właściwym organom. W takim przypadku to Komisja zajmie się przekazaniem deklaracji.

Więcej o weryfikacji deklaracji poparcia

Po otrzymaniu od organów krajowych ostatniego poświadczenia organizatorzy mają trzy miesiące na przedłożenie inicjatywy Komisji, wraz z informacjami na temat otrzymanego do celów inicjatywy wsparcia i finansowania.

Więcej o przedłożeniu inicjatywy

Po przedłożeniu inicjatywy rozpoczyna się etap jej badania:

• Przed upływem jednego miesiąca
  
  Organizatorzy spotkają się z przedstawicielami Komisji, aby szczegółowo wyjaśnić im kwestie, których dotyczy inicjatywa.
   
• Przed upływem trzech miesięcy
  
  Organizatorzy będą mieli okazję przedstawić swoją inicjatywę podczas wysłuchania publicznego w Parlamencie Europejskim. Parlament może również odbyć debatę na ten temat podczas sesji plenarnej, co mogłoby skutkować przyjęciem rezolucji parlamentarnej.
   
• Przed upływem sześciu miesięcy
  
  Przed upływem sześciu miesięcy Komisja wyjaśni, jakie działania proponuje w odpowiedzi na inicjatywę (jeśli postanowiła je zaproponować) i dlaczego zamierza je podjąć (lub nie podejmować żadnych działań). Odpowiedź ta będzie miała formę komunikatu oficjalnie przyjętego przez komisarzy i opublikowanego we wszystkich językach urzędowych UE.

Więcej o odpowiedzi Komisji

Akt prawny

Jeżeli Komisja uzna, że właściwą odpowiedzią na inicjatywę będzie akt prawny, przystąpi do opracowania formalnego projektu przepisów. Będzie to wymagało określonych przygotowań  (konsultacje publiczne, ocena skutków itp.). Kiedy Komisja przyjmie wniosek ustawodawczy, zostanie on przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie UE (lub, w niektórych przypadkach, tylko Radzie) – jeśli go przyjmą, przepisy zaczną obowiązywać.

Inne działania

Komisja nie jest zobowiązana do zaproponowania aktu prawnego. Nawet jeśli pozytywnie odpowie na inicjatywę, może uznać, że właściwsze jest podjęcie działań innych niż ustawodawcze. Adekwatniejsze do celu inicjatywy może być zastosowanie innego rodzaju środków.

Co potem

Działania podjęte przez Komisję mogą zostać poddane ocenie przez Parlament Europejski.