Przedłożenie i rozpatrzenie inicjatywy
Inicjatywa „Zakaz stosowania glifosatu i ochrona ludzi i środowiska przed toksycznymi pestycydami” została przedłożona Komisji 6 października 2017 r. po zebraniu 1 070 865 deklaracji poparcia. Zob. komunikat prasowy.
23 października 2017 r. organizatorzy spotkali się z pierwszym wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej Fransem Timmermansem i komisarzem ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności Vytenisem Andriukaitisem. Zob. komunikat prasowy.
Wysłuchanie publiczne na temat przedłożonej inicjatywy odbyło się w Parlamencie Europejskim 20 listopada 2017 r.
12 grudnia 2017 r. Komisja przyjęła komunikat, w którym nakreśliła działania, jakie zamierza podjąć w odpowiedzi na inicjatywę „Zakaz stosowania glifosatu i ochrona ludzi i środowiska przed toksycznymi pestycydami”. Zob. komunikat prasowy.
Odpowiedź Komisji Europejskiej
Dokumenty urzędowe:
Główne wnioski wynikające z komunikatu:
- W odniesieniu do pierwszego celu, jakim jest „zakaz stosowania herbicydów zawierających glifosat”, zdaniem Komisji nie ma ani naukowych, ani prawnych podstaw, które uzasadniałyby wprowadzenie zakazu stosowania glifosatu, zatem Komisja nie przedłoży służącego temu celowi wniosku ustawodawczego.
- W sprawie drugiego celu, jakim jest „zadbanie o to, by ocena naukowa pestycydów służąca zatwierdzeniu regulacyjnemu przez UE opierała się wyłącznie na opublikowanych badaniach zleconych przez właściwe organy publiczne, a nie przez sektor pestycydów”, Komisja zobowiązała się do przedstawienia wniosku ustawodawczego do maja 2018 r., aby m.in. zwiększyć przejrzystość w zakresie przeprowadzanej przez UE oceny ryzyka w łańcuchu pokarmowym oraz poprawić, za pomocą różnych środków, zarządzanie prowadzeniem badań sektorowych przedkładanych Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w celu oceny ryzyka. Więcej informacji znajduje się poniżej w sekcji „Dalsze działania”.
- W odniesieniu do trzeciego celu, jakim jest „wytyczenie wiążących celów ograniczenia stosowania pestycydów dla całej UE z myślą o zapewnieniu przyszłości wolnej od pestycydów”, Komisja stwierdziła, że zamierza skupić się na wdrażaniu dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania, a także że dokona ponownej oceny sytuacji, początkowo w sprawozdaniu dla Rady i Parlamentu z wdrażania tej dyrektywy, które należy opracować w 2019 r. Komisja zobowiązała się również ustanowić ujednolicone wskaźniki ryzyka, aby umożliwić monitorowanie tendencji na szczeblu UE i wykorzystanie pozyskanych w ten sposób danych jako podstawy do określania przyszłych opcji strategicznych.
Dalsze działania
Ta sekcja zawiera informacje o działaniach następczych podjętych przez Komisję i inne instytucje po odpowiedzi Komisji:
Działanie legislacyjne dotyczące celu 2 („zadbanie o to, by ocena naukowa pestycydów służąca zatwierdzeniu regulacyjnemu przez UE opierała się wyłącznie na opublikowanych badaniach [...]”):
W związku z drugim celem inicjatywy (zob. powyżej) w dniu 11 kwietnia 2018 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przejrzystości i zrównoważonego charakteru unijnej oceny ryzyka w łańcuchu żywnościowym.
Aby rozwiać obawy obywateli i w oparciu o przeprowadzoną przez Komisję ocenę adekwatności przepisów ogólnych prawa żywnościowego, za pomocą wniosku wprowadzono konkretne zmiany w rozporządzeniu w sprawie przepisów ogólnych prawa żywnościowego oraz – pod względem przejrzystości i poufności – w ośmiu innych sektorowych aktach ustawodawczych.
Inicjatywa obywatelska koncentrowała się wyłącznie na obszarze środków ochrony roślin, jednak rozporządzenie, oparte na wniosku Komisji, obejmowało cały łańcuch żywnościowy i wszystkie regulowane produkty w łańcuchu żywnościowym.
Po osiągnięciu porozumienia przez Parlament Europejski i Radę rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE w dniu 6 września 2019 r. Rozporządzenie weszło w życie 20 dni po publikacji i zaczęło obowiązywać 18 miesięcy później, tj. 27 marca 2021 r.
Główne cele rozporządzenia:
- Gwarancja większej przejrzystości: Obywatele będą mieli automatyczny dostęp do wszystkich badań i informacji przedstawionych przez branżę w procesie oceny ryzyka. W konsultacjach dotyczących przedstawionych badań będą brały również udział zainteresowane strony i ogół społeczeństwa. Jednocześnie w należycie uzasadnionych okolicznościach rozporządzenie zagwarantuje poufność informacji. Będzie ono określać, których informacji nie należy upubliczniać, ponieważ może to poważnie zaszkodzić interesom handlowym.
- Zwiększenie niezależności badań: Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności będzie zawiadamiany o wszystkich zleconych badaniach w celu zagwarantowania, że przedsiębiorstwa ubiegające się o zezwolenie przedstawiają wszystkie istotne informacje i nie ukrywają negatywnych wyników badań. Urząd będzie również udzielał ogólnych porad wnioskodawcom, szczególnie MŚP, przed przedłożeniem dokumentacji. Komisja może zwrócić się do Urzędu o zlecenie przeprowadzenia dodatkowych badań w celach weryfikacyjnych oraz między marcem 2021 r. a marcem 2025 r. przeprowadzi misje informacyjne w celu sprawdzenia, czy laboratoria prowadzące badania działają zgodnie ze stosownymi normami.
- Wzmocnienie zarządzania i współpracy naukowej: Kraje Unii, społeczeństwo obywatelskie i Parlament Europejski będą zaangażowane w zarządzanie Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności i odpowiednio reprezentowane w jego zarządzie. Kraje Unii będą wspierać potencjał naukowy Urzędu i zatrudniać najlepszych niezależnych ekspertów.
- Kompleksowe informowanie o ryzyku: Nowe rozporządzenie określa cele i ogólne zasady informowania o ryzyku. W nadchodzących latach Komisja, w ścisłej współpracy z krajami Unii i Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności, przyjmie ogólny plan informowania o ryzyku w celu zapewnienia spójnej strategii w całym procesie analizy ryzyka połączonej z otwartym dialogiem między wszystkimi zainteresowanymi stronami.
Komisja i EFSA ściśle współpracują w celu zapewnienia właściwego wdrożenia nowego rozporządzenia.
Dodatkowe informacje dostępne są na specjalnej stronie internetowej Komisji:
Działania ustawodawcze i nieustawodawcze dotyczące celu 3 („wytyczenie wiążących celów ograniczenia stosowania pestycydów dla całej UE z myślą o zapewnieniu przyszłości wolnej od pestycydów”):
Ograniczenie stosowania pestycydów: priorytet strategii „od pola do stołu”
W opublikowanej w maju 2020 r. strategii „od pola do stołu” określono ambitne cele w zakresie pestycydów, przede wszystkim zmniejszenie o 50 proc. stosowania chemicznych i najbardziej niebezpiecznych pestycydów oraz związanego z nimi ryzyka.
Aktualne informacje na temat rozwoju sytuacji w dziedzinie zrównoważonego stosowania pestycydów oraz zharmonizowanych wskaźników ryzyka są dostępne na specjalnej stronie internetowej Komisji.
