Υποβολή και εξέταση
Στις 06 Οκτωβρίου 2017 υποβλήθηκε στην Επιτροπή η πρωτοβουλία Απαγόρευση της γλυφοσάτης και προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος από τα τοξικά φυτοφάρμακα, η οποία συγκέντρωσε 1 070 865 δηλώσεις υποστήριξης. Βλ. δελτίο Τύπου.
Στις 23 Οκτωβρίου 2017, οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας συναντήθηκαν με τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φραντς Τίμερμανς και με τον επίτροπο υγείας και ασφάλειας των τροφίμων, Βιτένις Αντριουκάιτις. Βλ. δελτίο Τύπου.
Στις 20 Νοεμβρίου 2017 πραγματοποιήθηκε δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στις 12 Δεκεμβρίου 2017 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία καθορίζει τις ενέργειες στις οποίες προτίθεται να προβεί, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Απαγόρευση της γλυφοσάτης και προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος από τα τοξικά φυτοφάρμακα. Βλ. δελτίο Τύπου.
Απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:
Επίσημα έγγραφα:
Κύρια συμπεράσματα της ανακοίνωσης:
- Όσον αφορά τον πρώτο στόχο για την «απαγόρευση των ζιζανιοκτόνων με βάση τη γλυφοσάτη», η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν ούτε επιστημονικά ούτε νομικά επιχειρήματα που να δικαιολογούν την απαγόρευση της γλυφοσάτης και δεν πρόκειται να υποβάλει σχετική νομοθετική πρόταση.
- Όσον αφορά τον δεύτερο στόχο για τη «διασφάλιση ότι η επιστημονική αξιολόγηση των φυτοφαρμάκων τα οποία υποβάλλονται προς έγκριση στις ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ βασίζεται αποκλειστικά σε δημοσιευμένες μελέτες, οι οποίες έχουν ανατεθεί από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές και όχι από τον βιομηχανικό κλάδο των φυτοφαρμάκων», η Επιτροπή δεσμεύτηκε να παρουσιάσει νομοθετική πρόταση, μέχρι τον Μάιο του 2018, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να ενισχυθεί η διαφάνεια των εκτιμήσεων κινδύνου της ΕΕ στον τομέα της τροφικής αλυσίδας και να αναβαθμιστεί –μέσω μιας σειράς μέτρων– η διακυβέρνηση για τη διενέργεια ερευνών στον κλάδο που υποβάλλονται στην Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) για εκτίμηση κινδύνου. Βλέπε λεπτομέρειες παρακάτω στην ενότητα «Επακόλουθες ενέργειες».
- Όσον αφορά τον τρίτο στόχο για τον «καθορισμό υποχρεωτικών στόχων για τη χρήση φυτοφαρμάκων με προοπτική την επίτευξη ενός μέλλοντος χωρίς φυτοφάρμακα», η Επιτροπή κατέληξε ότι προτίθεται να εστιάσει στην εφαρμογή της οδηγίας για την ορθολογική χρήση και ότι θα επανεκτιμήσει την κατάσταση, αρχικά με έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας, την οποία θα υποβάλει στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο το 2019. Η Επιτροπή δεσμεύτηκε επίσης να θεσπίσει εναρμονισμένους δείκτες κινδύνου που να επιτρέπουν την παρακολούθηση των τάσεων μεταβολής σε επίπεδο ΕΕ και να χρησιμοποιεί τα σχετικά δεδομένα ως βάση για τον προσδιορισμό των μελλοντικών επιλογών πολιτικής.
Επακόλουθες ενέργειες
Η ενότητα αυτή περιέχει πληροφορίες σχετικά με τις ενέργειες στις οποίες προέβησαν τόσο η Επιτροπή όσο και άλλα όργανα μετά την απάντηση της Επιτροπής:
Νομοθετική δράση για τον στόχο 2 («διασφάλιση οτι η επιστημονική αξιολόγηση των φυτοφαρμάκων τα οποία υποβάλλονται για έγκριση στις ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ βασίζεται μόνο σε δημοσιευμένες μελέτες [...]»):
Στις 11 Απριλίου 2018 η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη διαφάνεια και τη βιωσιμότητα της αξιολόγησης κινδύνου στην αλυσίδα τροφίμων στην ΕΕ, σε συνέχεια του δεύτερου στόχου της πρωτοβουλίας (βλ. ανωτέρω).
Για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των πολιτών και να αξιοποιηθεί επίσης ο έλεγχος καταλληλότητας της γενικής νομοθεσίας για τα τρόφιμα της Επιτροπής, η πρόταση ήταν μια στοχευμένη τροποποίηση του γενικού κανονισμού για τα τρόφιμα και — όσον αφορά τις πτυχές της διαφάνειας και της εμπιστευτικότητας — οκτώ άλλων τομεακών νομοθετικών πράξεων.
Ενώ η πρωτοβουλία πολιτών επικεντρωνόταν μόνο στον τομέα των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, ο κανονισμός, με βάση την πρόταση της Επιτροπής, κάλυπτε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα και όλα τα ρυθμιζόμενα προϊόντα στην τροφική αλυσίδα.
Κατόπιν συμφωνίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ο κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ στις 6 Σεπτεμβρίου 2019. Μετά την έναρξη ισχύος του, 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του, άρχισε να εφαρμόζεται 18 μήνες αργότερα, δηλαδή στις 27 Μαρτίου 2021.
Τα κύρια στοιχεία του κανονισμού στοχεύουν στα εξής:
- Εξασφάλιση μεγαλύτερης διαφάνειας: Οι πολίτες θα έχουν αυτόματη πρόσβαση σε όλες τις μελέτες και τις πληροφορίες που υποβάλλονται από τον κλάδο κατά τη διαδικασία εκτίμησης του κινδύνου. Επίσης, θα πραγματοποιούνται διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και το ευρύ κοινό σχετικά με τις υποβληθείσες μελέτες. Ταυτόχρονα, ο κανονισμός θα εγγυάται την εμπιστευτικότητα, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, καθορίζοντας το είδος των πληροφοριών που μπορούν να θεωρηθούν σημαντικά επιβλαβείς για τα εμπορικά συμφέροντα και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να κοινοποιηθούν.
- Μεγαλύτερη ανεξαρτησία των μελετών: Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων θα ενημερώνεται για όλες τις μελέτες που ανατίθενται, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι εταιρείες που αιτούνται τη χορήγηση άδειας υποβάλλουν όλες τις σχετικές πληροφορίες και δεν αποκρύπτουν τις μη ευνοϊκές μελέτες. Η Αρχή θα παρέχει επίσης γενικές συμβουλές σε αιτούντες, ιδίως ΜΜΕ, πριν από την υποβολή του φακέλου. Η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από την Αρχή να αναθέσει πρόσθετες μελέτες για σκοπούς επαλήθευσης και, από τον Μάρτιο του 2021 έως τον Μάρτιο του 2025, θα πραγματοποιήσει διερευνητικές αποστολές για να επαληθεύσει τη συμμόρφωση των εργαστηρίων/μελετών με τα εφαρμοστέα πρότυπα.
- Ενίσχυση της διακυβέρνησης και της επιστημονικής συνεργασίας: Τα κράτη μέλη, η κοινωνία των πολιτών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συμμετέχουν στη διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων, με τη δέουσα εκπροσώπησή τους στο διοικητικό της συμβούλιο. Τα κράτη μέλη θα ενισχύσουν την επιστημονική ικανότητα της Αρχής και θα καλέσουν τους καλύτερους ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες να συμμετάσχουν στο έργο της.
- Ανάπτυξη ολοκληρωμένης επικοινωνίας σχετικά με τους κινδύνους: Ο νέος κανονισμός καθορίζει τους στόχους και τις γενικές αρχές της ενημέρωσης σχετικά με τους κινδύνους. Κατά τα ερχόμενα έτη, η Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων, θα εγκρίνει ένα γενικό σχέδιο για την ενημέρωση σχετικά με τους κινδύνους, ώστε να εξασφαλιστεί μια συνεκτική στρατηγική ενημέρωσης σχετικά με τον κίνδυνο καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας ανάλυσης κινδύνου, σε συνδυασμό με ανοικτό διάλογο μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών.
Η Επιτροπή και η EFSA συνεργάζονται στενά για να εξασφαλίσουν την ορθή εφαρμογή του νέου κανονισμού.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να συμβουλευθείτε τον σχετικό ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Νομοθετική και μη νομοθετική δράση για τον στόχο 3 («καθορισμός υποχρεωτικών στόχων για τη χρήση φυτοφαρμάκων με προοπτική την επίτευξη ενός μέλλοντος χωρίς φυτοφάρμακα»):
Μείωση φυτοφαρμάκων: βασική προτεραιότητα της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»
Η στρατηγική Από το αγρόκτημα στο πιάτο, που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2020, θέτει φιλόδοξους στόχους για τα φυτοφάρμακα, όπως μείωση κατά 50 % της χρήσης και του κινδύνου από τα χημικά και τα πλέον επικίνδυνα φυτοφάρμακα.
Για επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τις εξελίξεις στον τομέα της βιώσιμης χρήσης των φυτοφαρμάκων και των εναρμονισμένων δεικτών κινδύνου, βλ. τον ειδικό ιστότοπο της Επιτροπής.
